Huwebes, Abril 11, 2024

Gagawin ko't muling gagawin

GAGAWIN KO'T MULING GAGAWIN

gagawin ko't muling gagawin ang pagkatha
pagkat ito na'y misyon ng abang makata
sa buhay na iwi, umakda ng umakda
ng maikling kwento, sanaysay, dagli't tula

gagawin ko't muling gagawin ang magrali
pagkat tibak akong sa bayan nagsisilbi
upang lipunang asam sa madla'y masabi
upang kalagayan ng dukha'y mapabuti

gagawin ko't gagawin ang makapagturo
kung paano sa sistemang bulok mahango
ang dukha't manggagawang laging ginogoyo
ng kapitalistang tuso't trapong hunyango

gagawin kong muli't muli ang makibaka
nang masa'y kamtin ang panlipunang hustisya
sa madla'y patuloy na mag-oorganisa
upang palitan na ang bulok na sistema

gagawin ko't gagawin ang pananaludtod
habang lipunang asam ay tinataguyod
kumayod mang kumayod, kahit walang sahod
magtutugma't sukat nang walang pagkapagod

- gregoriovbituinjr.
04.11.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Aklatan sa Laot, sa pagdating ng barkong Doulos

AKLATAN SA LAOT, SA PAGDATING NG BARKONG DOULOS
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nabatid namin ni misis ang pagdating ng barkong internasyunal na MV Doulos sa bansa. Isa iyong malaking bentahan ng aklat na nag-iikot sa buong mundo. Ayon nga sa kanilang patalastas, "MV Doulos Hope, the largest floating library in the world, anchored in Manila for a 19-day visit from March 27 to April 14, 2024, at the Eva Macapagal Terminal, Port Area Manila."

Ayon pa sa kanila, ang salitang 'doulos' ay Griyego at nangangahulugang lingkod o servant, kaya ang barko ay dapat maging 'lingkod ng pag-asa' o 'servant of hope'.

Huli kong punta roon ay noong 2012 pa nang pumunta ito sa bansa noon.

Nagtungo kami ni misis doon, hapon na ng Abril 10, 2024, dahil Araw ng Eid Il Fitr, na isang holiday sa ating bansa. Maraming pila, maraming tao. Sa online ay hindi kami nakahabol ni misis dahil fully booked na, kaya naghintay pa kami ng mga lalabas. Mga kalahating oras din kaming naghintay at nakapasok din sa barko.

Napag-usapan namin ni misis na tila ba mas malaki ang barkong Rainbow Warrior ng Greenpeace sa barko ng MV Doulos.

Sa loob, maraming mga bata, at marami ring shelf ng Children's Books. Halos walang political books, at marami ang bible at religious books. Sa bungad pa lang ay marami nang sudoku puzzles, sa isang malaking lamesa.

Ang nabili ko ay dalawang aklat na pangkalikasan: Ang "Discover Weather and Climate, A Guide to Atmospheric Conditions" at ang "Endangered Animals and How You Can Help." Ang una ay nagkakahalaga ng 200 unit na katumbas ng P240.00 at ang ikalawa naman ay 100 unit o P120.00. Kaya bale P360.00 ang dalawang aklat. Dagdag pa ang isang remembrance ballpen na may tatak ng Doulos sa halagang P40.00 at ang bag na may tatak na Doulos Hope sa halagang P60.00. Kaya P460.00 lahat. Sulit naman dahil bihira namang dumating ang barkong ito sa atin.

Dahil nga walang pampulitika at pang-ekonomyang aklat, at wala ring mga tula, bagamat may ilang literatura, mas pinili ko ang dalawang aklat na pangkalikasan, dahil mas makakatulong ito sa kampanya para sa kapaligiran at klima, lalo na sa pagbibigay ng edukasyon sa mga maralita, na madalas kong kaulayaw bilang sekretaryo heneral ng isang samahang maralita.

Naisip ko, maganda ring may ganitong barko para naman sa panitikang bayan. Mga tula at kwentong bayan, at nobela ng ating mga hinahangaang Pilipinong manunulat, sa wikang Pilipino man at sa wikang Ingles, upang maitaguyod ang ating panitikan sa ibang bansa.

Kumatha ako ng munting tula hinggil sa karanasan sa nasabing barko.

AKLATAN SA LAOT

may bilihan ng aklat sa laot
ito ay sa barkong M.V. Doulos
hapon na, mabuti't nakaabot
kami ni misis sa barkong Doulos

barkong lumilibot sa daigdig
sa lugar na mainit, malamig
misyon ng barko'y nakakaantig
ang mensahe'y pag-asa't pag-ibig

maraming aklat pambata roon
pati na aklat pangrelihiyon
iba'y bumili ng kahon-kahon
kami'y dalawang libro lang doon

umuwi kaming pawang masaya
nabili mang aklat ay dalawa
mahalaga'y doon nakasampa
sana roon ay makabalik pa

04.11.2024

Miyerkules, Abril 10, 2024

Larawan ng magigiting

LARAWAN NG MAGIGITING

nakita kong nakapaskil ang isang ulat
sa burol ni Ka RC nang magpunta ako
makasaysayang tagpo yaong nadalumat
kaya sa selpon ay kinunan ng litrato

aba'y magkasama sa Kill VAT Coalition
na tatlong dekada na ang nakararaan
ang nagisnan kong lider ng kilusan noon
sina RC Constantino at Popoy Lagman

mga dagdag sa dokumentasyon at sa blog
upang mabatid ng sunod na salinlahi
kung sino ang mga lider nating matatag
na nilabanan ang burgesyang naghahari

isang pagkakataong di ko pinalampas
nang pinitikan agad sa selpon kamera
ang kinunang litrato'y mahalagang bakas
na sa aklat ng historya'y dapat isama

- gregoriovbituinjr.
04.10.2024

* nakasulat sa caption ng litrato: "Leaders of the Kill VAT Coalition raise their hands to show unity in their struggle against the tax measure. Fourth from right is former guerilla leader Filemon Lagman who announced his plan to join the movement."
* Gayunman, sa inilabas na pahayag sa pahina ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP), na nasa kawing na https://www.facebook.com/photo?fbid=738916498412634&set=a.163224469315176
Pinamunuan ni kasamang RC ang multisektoral na koalisyong Sanlakas, at dito ay naging krusyal ang kanyang paglahok sa mga malalapad na pormasyon at mga palikibaka, gaya ng:
- laban sa kontra-mamamayang pagbubuwis (sa mga koalisyong KOMVAT o Koalisyon ng Mamamayan laban sa VAT)...
* litratong kuha ng makatang gala sa burol ni RC, dating pangulo ng Sanlakas, 04.08,2024

Ang patalastas

ANG PATALASTAS

On Sale: My Wife is Missing, mura lang
patalastas sa isang bilihan
ng aklat, wala pang isang daang
piso, kwarenta'y nuwebe lamang

dalawang daang piso'y natipid
nang makita'y tila ba naumid
My Wife is Missing ba'y nababatid
aba, luha'y tiyak mangingilid

buti't si misis ay katabi ko
magkasama kaming naririto
nawawalang misis ba'y kanino
aba'y makadurog-puso ito

baka aklat ay isang nobela
na di ko na rin inusyoso pa
kinunan lang sa selpon kamera
ang patalastas na kakaiba

- gregoriovbituinjr.
04.10.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa National Book Store, Farmers, Cubao, QC

Higit tatlong dekadang pagkilos

HIGIT TATLONG DEKADANG PAGKILOS

higit tatlong dekadang pagkilos
higit dalawang dekadang pultaym
yakap na prinsipyo'y sadyang taos
at talagang di na mapaparam

asam ay lipunang makatao
at mabuwag ang sistemang bulok
gagawa nito'y uring obrero
na dudurog din sa trapo't bugok

nawa sa pang-apat na dekada
ay matanaw na rin ang tagumpay
sa mga kasamang nakibaka
ay taaskamaong nagpupugay

di magsasawa, di mapapagod
patuloy pa rin sa adhikain
na parang kalabaw sa pagkayod
nang lipunang pangarap ay kamtin

- gregoriovbituinjr.
04.10.2024

Martes, Abril 9, 2024

Pagpupugay sa mga kasama ngayong Araw ng Kagitingan

PAGPUPUGAY SA MGA KASAMA
NGAYONG ARAW NG KAGITINGAN

pagpupugay sa lahat ng mga kasama
na patuloy at puspusang nakikibaka
upang makamit ang panlipunang hustisya
na kaytagal nang asam ng mayoryang masa

kayo'y mga magigiting na lumalaban
sa laksang katiwalian at kabulukan
ng sistema sa bansang pinamumunuan
ng burgesya, elitista't trapong gahaman

patuloy na bakahin ang ChaCha ng hudas
na nais distrungkahin ang Saligang Batas
upang ariin ng dayo ang Pilipinas
at maraming batas ang kanilang makalas

bakahin ang salot na kontraktwalisasyon
pati banta ng ebiksyon at demolisyon
panlipunang hustisya'y ipaglaban ngayon
at ilunsad ang makauring rebolusyon

sa Araw ng Kagitingan, magpasyang sadya
tayo na'y magkaisa at magsipaghanda
nang sistemang bulok na'y tuluyang mawala
mabuhay kayo, kapwa dukha't manggagawa!

- gregoriovbituinjr.
04.09.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa UST EspaƱa noong Mayo Uno 2023

Bati ni misis sa akin

BATI NI MISIS SA AKIN

"Ammay ay fidfichat" ang bati ng aking asawa
na sa kanilang salita ay "Magandang umaga"
"Ammay ay lafi" naman sa akin kanyang sinabi 
na ang ibig sabihin naman ay "Magandang gabi"

"Ammay ay arkiw" ang bati sa akin nang matanaw
at nakangiting bumabati ng "Magandang araw"
mga salitang Linias na dapat kong tandaan
upang magamit sa usapan, dapat matutunan

o marahil ay makagawa rin ng diksyunaryo
na talagang pagsisikapang magawang totoo
ang talahuluganang Linias-Ingles-Tagalog
na sa ating bayan ay adhika kong maihandog

salamat sa tulong ni misis sa ganitong paksa
na habang buhay pa'y pipilitin kong magawa

- gregoriovbituinjr.
04.09.2024

Linias - salita mula sa tribung I-Lias ng Barlig, Mountain Province

Panata

PANATA

gagawin ko / ang lahat ng / makakaya
upang kamtin / nitong masa / ang hustisya
kalaban ang / nang-aapi / sa kanila
aba'y lalo't / mga trapong / palamara

pinanata / sa kapwa ko / maralita
kasama rin / yaong uring / manggagawa
kami rito'y / aktibistang / nakahanda
upang bulok / na sistema'y / maisumpa

kahit ako'y / nakayapak, / lalakarin
ang mahaba't / salimuot / na lakbayin
na malayang / hinaharap / ay tahakin
at lipunang / makatao'y / itatag din

hinahakbang / mang landasi'y / lubak-lubak
ay huwag lang / gagapangin / pa ang lusak
itong iwing / panata ma'y / munti't payak
lunggati kong / dukha'y di na / mahahamak

- gregoriovbituinjr.
04.09.2024

Kape muna sa umaga

KAPE MUNA SA UMAGA

nagkape muna pagkagising sa umaga
habang naririto pa ring nagninilay pa
ng samutsaring paksang walang isang bida
kundi kolektibong pagkilos nitong masa

walang Superman kundi uring manggagawa
na siyang tagapagtanggol ng aping madla
walang Batman kundi ang kolektibong dukha
na pinapagkaisa ang laksang dalita

bagamat may Doberman na burgesyang bulok
na rabis nila'y dahilan ng trapong bugok
lipunang makatao itong naaarok
subukan nating dukha'y ilagay sa tuktok

iyan ang nasa isip habang nagkakape
paano ko ba ibibigay ang mensahe
para-paraan lang at magandang diskarte
kahit maglakad dahil walang pamasahe

magkape muna, tara munang mag-almusal
magpainit ng tiyan wala mang pandesal
mabuting may kinain kaysa hinihingal
upang sa paghakbang ay di agad mapagal

- gregoriovbituinjr.
04.09.2024

Lunes, Abril 8, 2024

Dalawang dalagita, umano'y nalunod sa ilog

DALAWANG DALAGITA, UMANO'Y NALUNOD SA ILOG

sa ilog Calumpit, dalawang dalagita
ang natagpuang bangkay, mababahala ka
iisipin mo agad, ginahasa sila
at tinapon sa ilog na mga patay na

ngunit anang ulat, posible raw nalunod
ang dalawang dalagita roon sa ilog
wala umanong foulplay, yaon ang inabot
ng imbestigasyon, wala ba roong tanod?

mga biktima'y talagang kaawa-awa
kung kumuha sa kanila'y kalikasan nga
puso ng mga ina'y madudurog sadya
sa buhay ng anak na maagang nawala

kung may foulplay, katarungan ang ating sigaw!
sa mga magulang, taospusong pagdamay...

- gregoriovbituinjr.
04.08.2024

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, Abril 8, 2024, headline, p.1, ulat, p.2

Sa ruta ng paglalakbay

SA RUTA NG PAGLALAKBAY

sa pagpasok sa trabaho't pag-uwi araw-araw
ay kabisado ko na ang ruta ng paglalakbay
kahit nagninilay, pag yaong kanto na'y natanaw
o nakapikit man, ang pagliko'y ramdam kong tunay

subalit paano kung may bago kang pupuntahan
na di mo pa kabisado ang mga daraanan
dapat marunong kang magtanong o may mapa naman
upang maiwasang maligaw sa patutunguhan

dyip man, bus, taksi't tren, na sasakyang pampasahero
o papunta ng ibang isla, lululan ng barko
o mangingibang-bansa, sasakay ng eroplano
dapat ruta mo ng paglalakbay ay mabatid mo

ako'y maglalakbay, sa ibang lugar patutungo
kaya dapat maging listo lalo't malayong dako
baka di makabalik kung doon ay mabalaho
kung batid mo ang ruta, may plano kang mabubuo

- gregoriovbituinjr.
04.08.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Linggo, Abril 7, 2024

Sa paglubog ng araw

SA PAGLUBOG NG ARAW

kung sakaling palubog na ang aking araw
sana tagumpay ng masa't uri'y matanaw
kung sakaling araw ko'y pawang dusa't lumbay
ako'y magkagiya sa aking paglalakbay

lalo't tatahakin ko'y malayong-malayo
na di sa dulo ng bahaghari o mundo
kundi paparoon sa masayang hingalo
titigan mo ako hanggang ako'y maglaho

may araw pa't mamaya'y magtatakipsilim
na inaalagata ang bawat panimdim
basta marangal ang nilandas na layunin
ating papel ay di liliparin ng hangin

sa araw na palubog dadako ang lahat
tiyakin lamang na ating nadadalumat
ang kabuluhan ng danas, aral at ugat
sa bawat paglubog, may araw ding sisikat

- gregoriovbituinjr.
04.07.2024

* litratong kuha ng makatang gala malapit sa pinagdausan ng reyunyon, Abril 6, 2024

Maglulupa

MAGLULUPA

ako'y isang maglulupang tibak
laging handa kahit mapahamak
basta mapalago ang pinitak
at dukha'y di gumapang sa lusak

diwa'y tuon pa ring tutuparin
yaring yakap naming adhikain
yapak man ay aking tatahakin
upang pinangarap ay marating 

dapat maging matatag palagi
nang sa maling gawa'y makahindi
at sa wastong daan manatili
pag biglang liko'y dapat magsuri

magabok man ang mga lansangan
o mainit ang nilalakaran
tulad namin ay di mapigilang
kumilos tungong lipunang asam

- gregoriovbituinjr.
04.07.2024

Arawang tubo, arawang subo

ARAWANG TUBO, ARAWANG SUBO

sa kapitalista, isip lagi'y arawang tubo
upang mga negosyo nila'y palaging malago
sa dukha, saan ba kukunin ang arawang subo
ginhawa't pagbabago'y asam ng nasisiphayo

ay, kitang-kita pa rin ang tunggalian ng uri
iba ang isip ng dukha't iba ang naghahari
kalagayan nila'y sadyang baligtad at tunggali
lagi nang walang ulam ang malayo sa kawali

paano nga ba babaguhin ang ganyang sitwasyon?
paanong patas na lipunan ay makamtan ngayon?
may lipunang parehas kaya sa dako pa roon?
o dukha na'y maghimagsik upang makamit iyon?

lipunang makatao'y asam naming aktibista
kaya kumikilos upang matulungan ang masa
simpleng pamumuhay at puspusang pakikibaka
malagot ang tanikala ng pagsasamantala

walang magawa ang mga pinunong nailuklok
pinapanatili pa nila ang sistemang bulok
panahon namang ganid na sistema'y mailugmok
at uring manggagawa'y ating ilagay sa tuktok

- gregoriovbituinjr.
04.07.2024

Ulam na isda

ULAM NA ISDA

ang makata'y napaghahalata
mahilig ko raw ulam ay isda
may tsaa na, mayroon pag tula
bakit gayon? kami'y may alaga
tira sa isda'y para sa pusa

minsan, isda'y aking ipiprito
o kaya luto nama'y adobo
may toyo, suka't paminta ito
sibuyas at bawang pa'y lahok ko
kain ay kaysarap na totoo

pusang alaga'y laging katapon 
na sa bahay, amin nang inampon
natira'y bigay sa mga iyon
nang mabusog pag sila'y lumamon
alam n'yo na bakit ako'y gayon

ika nga, dapat magmalasakit
pusa man ay atin ding kapatid
kahit sila sa bahay ay sampid
may tuwa namang sa amin hatid
pag nawala, luha'y mangingilid

- gregoriovbituinjr.
04.07.2024

Plastik sa aplaya

PLASTIK SA APLAYA

reyunyon ng angkan malapit sa aplaya
upang salinlahi'y magkakila-kilala
kami'y nagdatinga't kumain ng umaga
hanggang magsimula na ang handang programa

hapon matapos ang programa't mga ulat
ay nagliguan na ang mag-angkan sa dagat
malinis ang buhangin, walang maisumbat
ngunit may natanaw pa ring plastik na kalat

wala namang nakitang coke na boteng plastik
liban sa pulang takip, tatlo ang nahagip
ganito nga marahil sa lugar na liblib
di gaya sa Manila Bay sa plastik hitik

tinipon na lang ang ilang plastik na ito
sa basurahan inilagak na totoo
saanman may kalikasan, kumilos tayo
pamana sa sunod na salinlahi't mundo

- gregoriovbituinjr.
04.07.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa isang dalampasigan, Abtil 6, 2024

Sabado, Abril 6, 2024

Ako si Taraw

AKO SI TARAW

ako si Taraw, asawa ni Lanyag
mula Maynila, puso ko'y nabihag
ng asawa ngayong kaygandang dilag
ugnayang nananatiling matatag

tingni, sa aking t-shirt ay naka-print
ngalang Taraw, kahuluga'y bituin
ito ang ngalang Linias sa akin
na hanggang kamatayan ay dadalhin

maraming salamat sa ngalang ito
kahit di taga-Mountain Province ako
mahalaga, mag-asawa'y narito
para sa isang makataong mundo

salamat sa buhay ko't iniibig
patuloy mang nagbibilang ng pantig
wala mang hinandang puto't pinipig
tangan pa rin ang tindig at pag-ibig

- gregoriovbituinjr.
04.06.2024

* kuha sa reyunyon ng clan, 04.06.2024
* Linias - salita mula sa tribung I-Lias ng Barlig, Mountain Province

Di makapunta sa BaRapTasan

DI MAKAPUNTA SA BARAPTASAN 

iniiyakan ng loob kong di makararating
sa BaRapTasan sa Luneta, ikatlo ng hapon 
sapagkat madaling araw pa lamang  pagkagising
ay bumiyahe na ni misis sa probinsya ngayon

sentenaryo ng Unang Balagtasan, kainaman
sanang masaksihan kasama ang ibang makata
malaking reyunyon ng mga makata ng bayan
wala ako sa mahalagang araw ng pagtula 

makasaysayang sandaling di na mauulit pa
kahit maganap pa ang ikalawang sentenaryo
tiyak sa panahong iyon, tayo'y mga wala na
kaya luha't lumbay na lang ang maiaalay ko 

di ko naman mapahindian si misis sa lakad
dahil mahalaga ring siya'y aking masamahan
gayunman, sa mga makata, maraming salamat
habang ako'y patuloy magtugma't sukat sa tanan

- gregoriovbituinjr.
04.06.2024

Maingay man, makapagsusulat ka

MAINGAY MAN, MAKAPAGSUSULAT KA

huwag kang maniniwala sa nagsasabing
hanap nila upang magsulat ay tahimik
na lugar, bagito pa sila't nanghihiram
pa ng anumang paksa sa katahimikan

huwag kang magsulat sa lugar na tahimik
kung manghihiram ka lang ng paksa sa putik
doon ka sa maingay na lugar, marami
kang paksang maikukwento, nakawiwili

upang makasulat, dapat may sasabihin
kung maraming nasa utak, agad sulatin
huwag kang magsulat sa tahimik na lugar
baka makatulog ka lang, imbes umandar

iyan ang teknik, dapat may sasabihin ka
paksa'y laksa sa paligid, ipunin mo na
malakas man ang isteryo ng kapitbahay
ugong man ng motor o may kudetang tunay

- gregoriovbituinjr.
04.06.2024

Biyernes, Abril 5, 2024

Ang nabili kong aklat

ANG NABILI KONG AKLAT

sa pamagat pa lang ako na'y nahalina
sa nakitang librong nabili ko kagabi
"50 Greatest Short Stories" na'y mababasa
marahil isang kwento muna bawat gabi

nasa wikang Ingles ang maiikling kwento
tanda ko pa nga, mayroon din tayo niyan
librong "Dalawampu't Limang Maikling Kwento"
na kung hahanapin, baka nasa hiraman

dalawampu't limang sikat na manunulat
na nasa pandaigdigang literatura
iba't ibang pinanggalingan nilang sukat
Briton, U.S, Irish, Pranses, Ruso, Canada

sa Europa't U.S. binabasa marahil
kaya wala pang Asyanong may-akda rito
ngunit awtor na Pinoy ay di mapipigil
na sumikat din sa kanyang Ingles na kwento

tigalawang kwento silang mga may-akda
sa "50 Greatest Short Stories" na nabili
inspirasyon sila sa ilan kong pagkatha
sa pagbasa ng akda nila'y nawiwili

- gregoriovbituinjr.
04.05.2024

Talaan ng 25 awtor sa nasabing aklat:
Anton Chekov
Charles Dickens
Katherine Mansfield
Guy de Maupassant
F. Scott Fitzgerald
H. Rider Haggard
O. Henry
Rudyard Kipling
W. W. Jacobs
Virginia Woolf
D. H. Laurence
Saki
Jerome K. Jerome
H. G. Wells
Kate Chopin
Ambroce Bierce
Jack London
Edgar Allan Poe
Stephen Leacock
James Joyce
Bram Stroker
Joseph Conrad
M. R. James
W. Somerset Maugham
R. L. Stevenson