12 at 17

12 AT 17

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Si Dad ang panlima at si Tiyo Mado ang pang-anim sa magkakapatid. Sila rin ang talagang close. Nang lumuwas ng Maynila si Dad noong 1960s upang mag-aral at magtrabaho, kinuha niya si Tiyo Mado upang makapag-aral din at ipinasok niya ng trabaho sa pinapasukan ni Dad. Sa FEATI University, kung saan doon din ako nagkolehiyo, nakita nina Dad at Tiyo Mado ang kanilang napangasawa.

Gayunman, may naikwento ang aking kapatid, habang kausap namin ang aming pamangkin.

Birthday ni Tiyo Mado, na nakababatang kapatid ni Dad, tuwing Abril 17. Namatay siya noong nakaraang taon, petsang Nobyenbre 12, limang araw bago mag-birthday si Dad.

Birthday naman ni Dad tuwing Nobyembre 17. Namatay siya nitong Abril 12, limang araw bago mag-birthday si Tiyo Mado.

Pareho pala silang isinilang ng petsa 17 at namatay ng petsa 12. Usapan nga ay parang nagsunduan ang dalawa, na talaga namang magkalapit o close na magkapatid.

Limang araw ang pagitan ng numero ng petsa ng pagkasilang at kamatayan - ang 5 bilang prime number.

Hindi naman ako naniniwala sa numerology bagamat BS Math ang aking kurso sa kolehiyo. Gayunman, ikinwento ko lang ang naikwento sa akin.

Maganda rin naman ang numero ng mga petsa na isa ay prime number - ang 17. At pag in-add mo ang 12 at 17, ang sum ay 29 na isa ring prime number, o tanging sa 1 lang ito maidi-divide. Ang 5, 17, at 29, ay prime number, at gansal din o odd number.

Bagamat ang 12 dahil even number ay hindi naman prime number, dahil divisible by 2, 3, 4, at 6, bukod sa 1 at 12.

Kumatha ako ng tula hinggil sa naikwentong ito.

12 AT 17

dalawang mumero ang tila pinagtiyap

nina tiyo't Dad na magkapatid ngang ganap

Tiyo Mado'y sinilang, Abril Disisyete

namayapa siya'y petsa Nobyembre Dose

sinilang si Dad ng Nobyembre Disisyete

namayapa siya sa petsang Abril Dose

magkapatid silang alam kong sanggang dikit

na sa isa't isa'y talagang magkalapit

kina Tito Mado't Dad, ako'y nagpupugay

ang kanilang pagkawala'y nagbigay-lumbay

mga payo nila'y lagi kong tatandaan

aral nilang pamana'y di malilimutan

maraming salamat po sa inyong dalawa

at pagsasama natin noon ay kaysaya

04.15.2024

* litrato ng tsart mula sa google

Pangarap

PANGARAP

pinagsisikapan kong marating

ang lipunang asam ng magiting

tulad ngayon, kahit bagong gising

at ang maybahay ko'y naglalambing

paanong ginhawa'y malalasap

ng pinaglalabang mahihirap

paanong layon ay maging ganap

nang kamtin ang lipunang pangarap

tuloy ang laban ng aktibista

giya ang mga isyu ng masa

patuloy kaming nakikibaka

para sa karapata't hustisya

babaguhin itong nakagisnang

bayan ng tiwali't kabulukan

itayo'y makataong lipunang

sa masa'y dapat may kabuluhan

- gregoriovbituinjr.

04.15.2024    

Pagninilay

PAGNINILAY

isusulat ko ang anumang naninilay

ilalarawan ang anumang makukulay

kumakatha pa rin kahit di mapalagay

sa kasalukuyan man ay tigib ng lumbay

akdain din ang masaya o isyung dala

bilang abang makata, editor, kwentista

bilang mananalaysay ng mga historya

bilang tibak na Spartan, limgkod ng masa

di ko naman hanap ang lugar na tahimik

gabing pusikit man o araw na'y tumirik

kahit maingay, handa ang aking panitik

magsusulat akong walang patumpik-tumpik

ang mahalaga palagi'y may sasabihin

at masisimulan mo na ang aakdain

- gregoriovbituinjr.

04.14.2024

Kamatayan

KAMATAYAN

ang lahat ng tao'y mamamatay

isang katotohanan ng buhay

gayunman, tayo'y tigib ng lumbay

pag mahal sa buhay na'y nawalay

paano ba agad matatanggap

kung may tutuparin pang pangarap

kung sa sakuna'y nawalang iglap

o kung sa ospital na'y naghirap

ang mahalaga, noong buhay pa

noong kayo pa'y nagkakasama

ay nagsikap, nagmamahalan na

at may respeto sa bawat isa

kamataya'y di maiiwasan

masasabing buhay nga ay ganyan

marahil tanging pag-ibig lamang

ang mapapabaon sa libingan

- gregoriovbituinjr.

04.14.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Takipsilim

TAKIPSILIM

sumilang ang araw sa bansa, bayan at kanugnog
sa daigdig ay sisikat ng pagkatayog-tayog
habang ilang oras lamang ito na'y papalubog
at bukas ay sisikat muli ng buong pag-irog

tulad din ng buhay, may pagsikat at takipsilim
tulad din ng pagkawala ng buhay na taimtim
tulad kong isang bubuyog na sa rosal sumimsim
sa bawat umaga't tanghali, sasapit ang dilim

ang paglubog ng araw ay matalinghaga minsan
pagkat nauugnay bilang tanda ng kamatayan
ngunit paano tatanggapin ang katotohanan
na mahal mo'y lumubog na ang araw nang tuluyan

nadarama ko pa rin ang kabutihan ni Ama
sa aming magkakapatid na inaruga niya
ang pagsapit ng takipsilim ay may ibinunga
na magkakapatid, pinakita'y pagkakaisa

- gregoriovbituinjr.
04.13.2024

Bukangliwayway

BUKANGLIWAYWAY

ang pagkasilang ay kapara ng bukangliwayway

ating magulang ay kaysaya't isang bagong araw

pag-uha ng sanggol ay tanda ng pag-asa't buhay

pag narinig ng iba'y palakpak at di palahaw

magsasaka'y gising na bago magbukangliwayway

paparoon na sa bukid kasama ng kalabaw

mag-aararo at magtatanim ng gintong palay

hanggang mag-uhay, pati gulay, okra, bataw, sitaw

manggagawa'y gising na sa pagbubukangliwayway

papasok sa trabaho, may panggabi, may pang-araw

sa pabrika'y binenta ang lakas-paggawang tunay

sa karampot na sahod ang metal ay tinutunaw

O, bukangliwayway, sa bawat aking pagninilay

matapos ang takipsilim, ikaw nama'y lilitaw

upang sambayanan ay gabayan, tula ko'y tulay

sa masa, tanda ng pag-asa't hustisya ay ikaw

- gregoriovbituinjr.

04.13.2024

Tula kay Dad

TULA KAY DAD

alas-diyes disisiyete kaninang umaga

nang mabalitaan namin ang pagkawala niya

nagyakapan kami ni misis, may luha sa mata

gayunman, tinanggap na naming si Dad ay wala na

maraming salamat, Dad, sa inyong pagpapalaki

sa amin, ikaw ay aming ipinagmamalaki

binigyan ng edukasyon, inalagaan kami

at tiniyak na maging mamamayang mabubuti

buti't nagisnan ninyo ang kasal namin ni Libay

iyon ay isa sa ikinatuwa ninyong tunay

pag inyong kaarawan, tula ang tangi kong tulay

upang sadyang amin kayong mapasaya ni Inay

sa pagkawala ninyo'y tula pa rin itong lahad

hanggang sa muling pagkikita, pahinga ka na, Dad

- gregoriovbituinjr.

04.12.2024

Ang patalastas na ito'y nilabas bago magtanghali sa pesbuk ng inyong abang lingkod.

Kati sa paa

KATI SA PAA

minsan, aralin ding kati ay di kamutin

upang di naman magsugat ang balat natin

kaya ang kati ay talagang titiisin

kaysa ginagawa ikaw pa'y abalahin

lalo't nakasapatos, paa mo'y makati

nakatayo ka pa't siksikan sa LRT

tiis-tiis lang, malayo pa ang biyahe

katabi mo pa'y kaibigang binibini

diyaheng maghubad kung merong alipunga

huwag hubarin ang medyas, sa LRT pa

baka umalingasaw ang amoy ng paa

o kaya'y lumala na ang iyong eksema

minsan nga, kakagatin kang bigla ng langgam

ay babalewalain ang sagpang ng guyam

iyang kati pang tiyak namang mapaparam

kaya huwag mo na itong ipagdaramdam

- gregoriovbituinjr.

04.12.2024

Paalala sa kubeta

PAALALA SA KUBETA

paalala'y kaytagal na

sa pinasok na kubeta

sa opisina, kantina,

retawran at kung saan pa

kubeta'y huwag iiwang

marumi't makalat naman

ang inidoro'y buhusan

huwag burara sa ganyan

may susunod pang gagamit

kaya huwag nang makulit

iwan mo iyong malinis

upang sila'y di mainis

kung sumunod ka, salamat

tao kang talagang mulat

- gregoriovbituinjr.

04.12.2024

Salin wika sa LRT2

SALIN WIKA SA LRT 2

minsang sumakay sa Cubao ng LRT2 

na balak bumaba sa estasyon sa Recto

paskil sa tren ay kinunan ko ng litrato

Ingles ay sinalin sa wikang Filipino

"Keep hands away from the door edge."

"Huwag ilagay ang kamay sa gilid ng pinto."

"Do not lean on train doors."

"Huwag sumandal sa pinto ng tren."

"Emergency brake and door open handle."

"Pangkagipitang preno at tatangnan ng pinto."

"Break cover, turn handle to apply brake...'

"Basagin ang takip, pihitin ang tatangnan para sa preno..."

"...and unlock door in emergency.

"...at para mabuksan ang pinto sa sandali ng kagipitan."

"Emergency use only."

"Gamitin lamang sa sandali ng kagipitan."

"Penalty for improper use."

"May parusa sa hindi wastong paggamit."

maraming salamat sa wastong pagsasalin

na kauna-unawa habang sakay sa tren

pag nabasa ng masa'y talagang susundin

na nasa wikang pambansang talagang atin

- gregoriovbituinjr.

04.11.2024

Gagawin ko't muling gagawin

GAGAWIN KO'T MULING GAGAWIN

gagawin ko't muling gagawin ang pagkatha

pagkat ito na'y misyon ng abang makata

sa buhay na iwi, umakda ng umakda

ng maikling kwento, sanaysay, dagli't tula

gagawin ko't muling gagawin ang magrali

pagkat tibak akong sa bayan nagsisilbi

upang lipunang asam sa madla'y masabi

upang kalagayan ng dukha'y mapabuti

gagawin ko't gagawin ang makapagturo

kung paano sa sistemang bulok mahango

ang dukha't manggagawang laging ginogoyo

ng kapitalistang tuso't trapong hunyango

gagawin kong muli't muli ang makibaka

nang masa'y kamtin ang panlipunang hustisya

sa madla'y patuloy na mag-oorganisa

upang palitan na ang bulok na sistema

gagawin ko't gagawin ang pananaludtod

habang lipunang asam ay tinataguyod

kumayod mang kumayod, kahit walang sahod

magtutugma't sukat nang walang pagkapagod

- gregoriovbituinjr.

04.11.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Aklatan sa Laot, sa pagdating ng barkong Doulos

AKLATAN SA LAOT, SA PAGDATING NG BARKONG DOULOS

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nabatid namin ni misis ang pagdating ng barkong internasyunal na MV Doulos sa bansa. Isa iyong malaking bentahan ng aklat na nag-iikot sa buong mundo. Ayon nga sa kanilang patalastas, "MV Doulos Hope, the largest floating library in the world, anchored in Manila for a 19-day visit from March 27 to April 14, 2024, at the Eva Macapagal Terminal, Port Area Manila."

Ayon pa sa kanila, ang salitang 'doulos' ay Griyego at nangangahulugang lingkod o servant, kaya ang barko ay dapat maging 'lingkod ng pag-asa' o 'servant of hope'.

Huli kong punta roon ay noong 2012 pa nang pumunta ito sa bansa noon.

Nagtungo kami ni misis doon, hapon na ng Abril 10, 2024, dahil Araw ng Eid Il Fitr, na isang holiday sa ating bansa. Maraming pila, maraming tao. Sa online ay hindi kami nakahabol ni misis dahil fully booked na, kaya naghintay pa kami ng mga lalabas. Mga kalahating oras din kaming naghintay at nakapasok din sa barko.

Napag-usapan namin ni misis na tila ba mas malaki ang barkong Rainbow Warrior ng Greenpeace sa barko ng MV Doulos.

Sa loob, maraming mga bata, at marami ring shelf ng Children's Books. Halos walang political books, at marami ang bible at religious books. Sa bungad pa lang ay marami nang sudoku puzzles, sa isang malaking lamesa.

Ang nabili ko ay dalawang aklat na pangkalikasan: Ang "Discover Weather and Climate, A Guide to Atmospheric Conditions" at ang "Endangered Animals and How You Can Help." Ang una ay nagkakahalaga ng 200 unit na katumbas ng P240.00 at ang ikalawa naman ay 100 unit o P120.00. Kaya bale P360.00 ang dalawang aklat. Dagdag pa ang isang remembrance ballpen na may tatak ng Doulos sa halagang P40.00 at ang bag na may tatak na Doulos Hope sa halagang P60.00. Kaya P460.00 lahat. Sulit naman dahil bihira namang dumating ang barkong ito sa atin.

Dahil nga walang pampulitika at pang-ekonomyang aklat, at wala ring mga tula, bagamat may ilang literatura, mas pinili ko ang dalawang aklat na pangkalikasan, dahil mas makakatulong ito sa kampanya para sa kapaligiran at klima, lalo na sa pagbibigay ng edukasyon sa mga maralita, na madalas kong kaulayaw bilang sekretaryo heneral ng isang samahang maralita.

Naisip ko, maganda ring may ganitong barko para naman sa panitikang bayan. Mga tula at kwentong bayan, at nobela ng ating mga hinahangaang Pilipinong manunulat, sa wikang Pilipino man at sa wikang Ingles, upang maitaguyod ang ating panitikan sa ibang bansa.

Kumatha ako ng munting tula hinggil sa karanasan sa nasabing barko.

AKLATAN SA LAOT

may bilihan ng aklat sa laot

ito ay sa barkong M.V. Doulos

hapon na, mabuti't nakaabot

kami ni misis sa barkong Doulos

barkong lumilibot sa daigdig

sa lugar na mainit, malamig

misyon ng barko'y nakakaantig

ang mensahe'y pag-asa't pag-ibig

maraming aklat pambata roon

pati na aklat pangrelihiyon

iba'y bumili ng kahon-kahon

kami'y dalawang libro lang doon

umuwi kaming pawang masaya

nabili mang aklat ay dalawa

mahalaga'y doon nakasampa

sana roon ay makabalik pa

04.11.2024

Larawan ng magigiting

LARAWAN NG MAGIGITING

nakita kong nakapaskil ang isang ulat

sa burol ni Ka RC nang magpunta ako

makasaysayang tagpo yaong nadalumat

kaya sa selpon ay kinunan ng litrato

aba'y magkasama sa Kill VAT Coalition

na tatlong dekada na ang nakararaan

ang nagisnan kong lider ng kilusan noon

sina RC Constantino at Popoy Lagman

mga dagdag sa dokumentasyon at sa blog

upang mabatid ng sunod na salinlahi

kung sino ang mga lider nating matatag

na nilabanan ang burgesyang naghahari

isang pagkakataong di ko pinalampas

nang pinitikan agad sa selpon kamera

ang kinunang litrato'y mahalagang bakas

na sa aklat ng historya'y dapat isama

- gregoriovbituinjr.

04.10.2024

* nakasulat sa caption ng litrato: "Leaders of the Kill VAT Coalition raise their hands to show unity in their struggle against the tax measure. Fourth from right is former guerilla leader Filemon Lagman who announced his plan to join the movement."

* Gayunman, sa inilabas na pahayag sa pahina ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP), na nasa kawing na https://www.facebook.com/photo?fbid=738916498412634&set=a.163224469315176: 

Pinamunuan ni kasamang RC ang multisektoral na koalisyong Sanlakas, at dito ay naging krusyal ang kanyang paglahok sa mga malalapad na pormasyon at mga palikibaka, gaya ng:

- laban sa kontra-mamamayang pagbubuwis (sa mga koalisyong KOMVAT o Koalisyon ng Mamamayan laban sa VAT)...

* litratong kuha ng makatang gala sa burol ni RC, dating pangulo ng Sanlakas, 04.08,2024

Ang patalastas

ANG PATALASTAS

On Sale: My Wife is Missing, mura lang

patalastas sa isang bilihan

ng aklat, wala pang isang daang

piso, kwarenta'y nuwebe lamang

dalawang daang piso'y natipid

nang makita'y tila ba naumid

My Wife is Missing ba'y nababatid

aba, luha'y tiyak mangingilid

buti't si misis ay katabi ko

magkasama kaming naririto

nawawalang misis ba'y kanino

aba'y makadurog-puso ito

baka aklat ay isang nobela

na di ko na rin inusyoso pa

kinunan lang sa selpon kamera

ang patalastas na kakaiba

- gregoriovbituinjr.

04.10.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa National Book Store, Farmers, Cubao, QC

Higit tatlong dekadang pagkilos

HIGIT TATLONG DEKADANG PAGKILOS

higit tatlong dekadang pagkilos

higit dalawang dekadang pultaym

yakap na prinsipyo'y sadyang taos

at talagang di na mapaparam

asam ay lipunang makatao

at mabuwag ang sistemang bulok

gagawa nito'y uring obrero

na dudurog din sa trapo't bugok

nawa sa pang-apat na dekada

ay matanaw na rin ang tagumpay

sa mga kasamang nakibaka

ay taaskamaong nagpupugay

di magsasawa, di mapapagod

patuloy pa rin sa adhikain

na parang kalabaw sa pagkayod

nang lipunang pangarap ay kamtin

- gregoriovbituinjr.

04.10.2024

Pagpupugay sa mga kasama ngayong Araw ng Kagitingan

PAGPUPUGAY SA MGA KASAMA

NGAYONG ARAW NG KAGITINGAN

pagpupugay sa lahat ng mga kasama

na patuloy at puspusang nakikibaka

upang makamit ang panlipunang hustisya

na kaytagal nang asam ng mayoryang masa

kayo'y mga magigiting na lumalaban

sa laksang katiwalian at kabulukan

ng sistema sa bansang pinamumunuan

ng burgesya, elitista't trapong gahaman

patuloy na bakahin ang ChaCha ng hudas

na nais distrungkahin ang Saligang Batas

upang ariin ng dayo ang Pilipinas

at maraming batas ang kanilang makalas

bakahin ang salot na kontraktwalisasyon

pati banta ng ebiksyon at demolisyon

panlipunang hustisya'y ipaglaban ngayon

at ilunsad ang makauring rebolusyon

sa Araw ng Kagitingan, magpasyang sadya

tayo na'y magkaisa at magsipaghanda

nang sistemang bulok na'y tuluyang mawala

mabuhay kayo, kapwa dukha't manggagawa!

- gregoriovbituinjr.

04.09.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa UST España noong Mayo Uno 2023

Bati ni misis sa akin

BATI NI MISIS SA AKIN

"Ammay ay fidfichat" ang bati ng aking asawa

na sa kanilang salita ay "Magandang umaga"

"Ammay ay lafi" naman sa akin kanyang sinabi 

na ang ibig sabihin naman ay "Magandang gabi"

"Ammay ay arkiw" ang bati sa akin nang matanaw

at nakangiting bumabati ng "Magandang araw"

mga salitang Linias na dapat kong tandaan

upang magamit sa usapan, dapat matutunan

o marahil ay makagawa rin ng diksyunaryo

na talagang pagsisikapang magawang totoo

ang talahuluganang Linias-Ingles-Tagalog

na sa ating bayan ay adhika kong maihandog

salamat sa tulong ni misis sa ganitong paksa

na habang buhay pa'y pipilitin kong magawa

- gregoriovbituinjr.

04.09.2024

* Linias - salita mula sa tribung I-Lias ng Barlig, Mountain Province

Panata

PANATA

gagawin ko / ang lahat ng / makakaya

upang kamtin / nitong masa / ang hustisya

kalaban ang / nang-aapi / sa kanila

aba'y lalo't / mga trapong / palamara

pinanata / sa kapwa ko / maralita

kasama rin / yaong uring / manggagawa

kami rito'y / aktibistang / nakahanda

upang bulok / na sistema'y / maisumpa

kahit ako'y / nakayapak, / lalakarin

ang mahaba't / salimuot / na lakbayin

na malayang / hinaharap / ay tahakin

at lipunang / makatao'y / itatag din

hinahakbang / mang landasi'y / lubak-lubak

ay huwag lang / gagapangin / pa ang lusak

itong iwing / panata ma'y / munti't payak

lunggati kong / dukha'y di na / mahahamak

- gregoriovbituinjr.

04.09.2024

Kape muna sa umaga

KAPE MUNA SA UMAGA

nagkape muna pagkagising sa umaga

habang naririto pa ring nagninilay pa

ng samutsaring paksang walang isang bida

kundi kolektibong pagkilos nitong masa

walang Superman kundi uring manggagawa

na siyang tagapagtanggol ng aping madla

walang Batman kundi ang kolektibong dukha

na pinapagkaisa ang laksang dalita

bagamat may Doberman na burgesyang bulok

na rabis nila'y dahilan ng trapong bugok

lipunang makatao itong naaarok

subukan nating dukha'y ilagay sa tuktok

iyan ang nasa isip habang nagkakape

paano ko ba ibibigay ang mensahe

para-paraan lang at magandang diskarte

kahit maglakad dahil walang pamasahe

magkape muna, tara munang mag-almusal

magpainit ng tiyan wala mang pandesal

mabuting may kinain kaysa hinihingal

upang sa paghakbang ay di agad mapagal

- gregoriovbituinjr.

04.09.2024

Dalawang dalagita, umano'y nalunod sa ilog

DALAWANG DALAGITA, UMANO'Y NALUNOD SA ILOG

sa ilog Calumpit, dalawang dalagita

ang natagpuang bangkay, mababahala ka

iisipin mo agad, ginahasa sila

at tinapon sa ilog na mga patay na

ngunit anang ulat, posible raw nalunod

ang dalawang dalagita roon sa ilog

wala umanong foulplay, yaon ang inabot

ng imbestigasyon, wala ba roong tanod?

mga biktima'y talagang kaawa-awa

kung kumuha sa kanila'y kalikasan nga

puso ng mga ina'y madudurog sadya

sa buhay ng anak na maagang nawala

kung may foulplay, katarungan ang ating sigaw!

sa mga magulang, taospusong pagdamay...

- gregoriovbituinjr.

04.08.2024

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, Abril 8, 2024, headline, p.1, ulat, p.2