Pagninilay sa ikaanim na anibersaryo ng Yolanda

ang masa'y tigib pa rin ng panawagang hustisya
sa ikaanim na anibersaryo ng Yolanda
di pa rin nababalik sa dati ang buhay nila
at wala pa ring bahay ang maraming nasalanta

may mga ginagawa pa ba ang pamahalaan?
upang mapanumbalik ang buhay ng taumbayan
anong ginagawang tulong sa mga namatayan?
upang dinaranas ng kanilang puso'y maibsan

lilitaw pa rin sa silangan ang magandang bukas
ngunit sa mga nasalanta'y di ito mabakas
tanging paghanap ng katarungan ang binibigkas
at baka may hustisya sa tinatahak na landas

hibik ng mga nasalanta ni Yolanda'y dinggin
at matitinong programa sana ang maihain
huwag lamang pagtulong ay lagi lang bibigkasin
kundi tunay na pagkilos ang nararapat gawin

- gregbituinjr.

Bawal na raw ang plastik, anang pangulo

mga plastik daw ay ipagbabawal na ni Digong
sino pang makakausap niya sa kanyang kampon?
pagbabawal ba niyang ito'y isa lang patibong?
ang tumutuligsa sa kanya'y maging mahinahon?

ngunit sa paligid, kayraming naglipanang plastik
plastik na pulitiko ba'y kaya pang i-ekobrik
paano na siya pag pinagbawal na ang plastik?
ang aklat ng kasaysaya'y paano itititik?

ang pangulo na ba'y naging makakalikasan na?
lalo't napuno ang dagat ng plastik na basura?
patunayan niyang makakalikasan na siya
di lang plastik kundi Kaliwa Dam ay tigilan na!

sa isyung pangkalikasan, siya na'y nakialam
ngunit taumbayan ay dapat pa ring makiramdam
walang mga plastik, walang proyektong Kaliwa Dam
ngunit sa ngayon, mga ito'y pawang agam-agam

- gregbituinjr.

Sanggol na isang taong gulang, ina pa ang pumaslang

kasuklam-suklam ang ginawa ng ina sa anak!

bata'y pinatay dahil lang nairita sa iyak!

anong nangyari't nagkaganito ang kanyang utak?

at sarili pa niyang dugo itong pinahamak?

isang taong gulang ang sanggol, isang taong gulang

ngunit sarili pang ina ang sa kanya'y pumaslang

nasiraan na ba ng bait ang kawawang ginang?

bakit sariling anak ang sa dugo'y pinalutang?

humiwalay na ba ang puso sa ulo ng ina?

at walang awang tinaga ang mismong anak niya?

tama bang pumaslang kung sa iyak lang nairita?

o nadamay ang bata sa iba niyang problema?

habambuhay niyang pagsisisihan ang nangyari

baka tuluyang mabaliw, di na makapagsisi!

biktima rin ba siya ng lipunang mapang-api

kaya bumigay ang utak at gayon ang nangyari?

katarungan sa batang pinaslang ng walang awa

hustisya sa batang sariling ina ang tumaga 

baliw na ina'y ikulong sa rehas at isumpa

hayaan siya roong araw-gabi'y lumuluha

gregbituinjr.

* ang tula'y batay sa headline sa pahayagang Bulgar, na may pamagat na "1 yr. old baby kinatay, ginilitan ni Mommy", Nobyembre 7, 2019

Si Lenin, ang Dakilang Bolshevik

Si Vladimir Lenin ay isang dakilang Bolshevik

Na dapat nating aralin ang kanyang hinimagsik

Anong pamana niya upang madurog ang lintik

Na kaaway ng bayang masa’y nilublob sa putik

Bayani si Lenin para sa uring manggagawa

At isang inspirasyon ang kanyang mga nagawa

Obrero’y mulatin para sa sosyalistang diwa 

At sa rebolusyon, manggagawa’y ating ihanda 

Sa pagkilala kay Lenin, ang rebolusyonaryo

Ating itaguyod ang kapakanan ng obrero

Ibagsak ang bulok na sistema sa ating mundo

Pagkaisahin ang masa para sa sosyalismo

Aral ni Lenin at ng Bolshevik ay inspirasyon

Sa bulok na sistema’y huwag tayong magpakahon

Halina’t makibaka, sa hirap tayo’y aahon

Aral ng Leninismo’y aralin na natin ngayon

- gregbituinjr.

* Ang tula'y nilikha kasama sa powerpoint presentation hinggil sa Talambuhay ni Lenin na inihanda ng may-akda para sa pagsisimula ng Lenin 150 Seminar Series, kasabay ng ika-102 anibersaryo ng Rebolusyong Oktubre.

Bitin pa rin ako sa aking mga ginagawa

bitin pa rin ako sa aking mga ginagawa
animo'y dumaan ang sigwang di pa humuhupa
problemang nakikita'y tila baga lumalala
ulan ay di tumitila, baha'y di bumababa

bakit ba sa mga aktibista'y naiinis ka
anong aming ginawa upang ikaw ay magdusa
wala, kundi patuloy lang kaming nakikibaka
upang palitan na ang nabubulok na sistema

dapat ko nang matapos ang mga ginagawa ko
pagkat presentasyon sa klase'y mamaya na ito
handa na kaya ako, di kaya ito magulo
di pwedeng bahala na, nais kong maging pasado

mamaya na ito kaya gawin ang dapat gawin
kung puyat, pahinga konti, ngunit dapat tapusin
gayunpaman, ang kalusugan ay alalahanin
marami pang gagawin, lipunan pa'y babaguhin

- gregbituinjr.

Palaisipan, ehersisyo sa isipan

bumili na naman daw ako ng palaisipan
pagkain ng utak, imbes na pagkain ng tiyan
walang ibang palipasang oras kundi sagutan
ang biniling sudoku't krosword kapag tanghalian

anong magagawa ko't nasasarapang sumagot
sa maraming palaisipang dati'y di ko abot
ngayon, pag di alam, ang ulo'y kinakamot-kamot
animo'y nasa kuko ang sagot na di mahakot

aba'y bilib din naman ako't nakakabuo rin
ang buong palaisipan ay nasasagot man din
sudoku, logic puzzle, krosword, pakaiisipin
animo'y di nagsasawa, araw-gabi mang gawin

halina't sagutan ang palaisipang narito
pampalipas ito ng oras at pampatalino
bakasakaling pampaganda pa rin ng araw mo
pag wala ka pang ginagawa'y sagutan mo ito

- gregbituinjr.

Kubeta ang pinakamasarap kong pahingahan

pinakamasarap kong pahingahan ang kubeta
dito ako nagbabate't nagninilay tuwina
maingay man sa labas, kapayapaan ang dama
hubad na hubas, walang pagdurusa, anong saya

sa inidoro'y nagninilay akong nakaupo
iniisip paanong mga salot ay masugpo
subalit di ko nadaramang ako'y mabibigo
bagamat paminsan-minsan naman natutuliro

minsan, nagbabasa doon ng paboritong aklat
o kaya'y sinasagutan ang sudokung nabuklat
minsan, nagbabasa ng sanaysay na mapagmulat
o kaya sa diwa'y may kwentong dapat maisulat

kubeta ang pinakamasarap kong pahingahan
isa itong sangtwaryo, masarap maging tambayan
magtatampisaw habang binabasa ang katawan
basta may tabo, timba't tubig, dama'y anong alwan

kubeta ang pahingahan kong pinakamasarap
pagkat doon ko hinahabi ang laksang pangarap
habang sa araw-araw, patuloy na nagsisikap
upang magbunga ang mga plano sa hinaharap

- gregbituinjr.

Patindihin ang tunggalian sa bayan natin

ginugunam-gunam ko ang nangyayari sa bayan
bakit lumalala ang kahirapan sa lipunan
sinong kikilos upang umalpas sa kahirapan
ang mayoryang mamamayang dukha sa daigdigan

dapat kumilos ang masa bilang iisang uri
durugin ang mga elitistang mapagkunwari
magsama-sama ang walang pribadong pag-aari
kundi lakas-paggawa, ibagsak ang naghahari

durugin ang mga bilyonaryo, di sa pisikal
kundi sa kalagayan sa lipunan ng kapital
gawin nang pantay ang kalagayan ng mga mortal
at durugin ang lahat ng elitistang imoral

kapitalismo'y dapat lalo nating paunlarin
upang tumindi ang tunggalian sa bayan natin
nang mag-aklas ang manggagawa't dukhang inalipin
uring api't uring manggagawa'y ating kabigin

halina't palakasin ang uring obrero't dukha
at organisahin ang inaapi't hampaslupa
isulong ang sosyalismong ating inaadhika
na sadyang lipunan para sa uring manggagawa

- gregbituinjr.

Itigil na ang blokeyo sa Cuba!

patuloy ang blokeyo sa Cubang mapagpalaya

dahil itinulak ng Amerikang dambuhala

ginugutom ng Amerika ang sa Cubang madla

subalit di sumusuko ang maliit na bansa

matibay ang paniniwala ng mga Cubano

sa tangan nilang prinsipyo't gabay - ang sosyalismo

hinding-hindi sila susuko sa Amerikano

lalo't nilalabanan nila ang imperyalismo

hinaharang ang pagpasok ng pinansya't komersyal

embargo'y kaytindi sa usaping ekonomikal

higit limang dekada na ito, sadyang kaytagal

sa kabila nito, bansang Cuba'y di natigagal

itigil ang blokeyo sa mapagpalayang Cuba

dapat lang lumaya sa kuko ng imperyalista

may karapatan din silang mamamayan ng Cuba

tulad ng mamamayan natin, bansang Amerika

itigil na sa Cuba ang mapang-aping blokeyo

blokeyo'y sumisira sa karapatang pantao

sa Cuba'y itigil ang di makatarungang trato

at Amerika'y dapat maging bansang makatao

- gregbituinjr.

* nilikha ng makata sa Public Forum and Discussion on US Blockade na ginanap sa UP CIDS, Nobyembre 5, 2019

Nakahiga siya roon sa bangketang semento

nakahiga siya roon sa bangketang semento
may karatulang "pangkain lang po" sa tabi nito
kaawa-awang pulubing tulad natin ay tao
sa gutom ay tila baga mamamatay na ito

anong ginagawa ng gobyerno sa tulad nila?
hinigaang bangketang semento'y di naman kama
sa pulubi ba'y anong nararapat na hustisya?
upang dignidad niya't pagkatao'y maisalba

halina't dinggin ang daing ng kawawang pulubi
marami sa kanila'y nariyan sa tabi-tabi
nanghihingi, sa bayan ba'y anong kanilang silbi?
kinakausap pa ba sila, anong sinasabi?

sila ba'y pulos himutok na di na makayanan?
sila ba kaya pulubi'y nasira ang isipan?
anong tulong ang magagawa ng pamahalaan?
madarama pa ba ng pulubi ang kaalwanan?

- gregbituinjr.

Aba'y igalang ang kababaihan, kahit sa dyip

aba'y igalang ang kababaihan, kahit sa dyip
sila'y simbolo ng ating ina, dapat maisip
huwag babastusin sa salita, kahit gahanip
at huwag tingnang mababang uri, dapat malirip

kahit sa karatula sa dyip, dapat may respeto
dahil mga babae ang kalahati ng mundo
maling-maling sa karatula'y nakasulat ito:
"kahit anong ganda mo, driver lang ang katapat mo!"

macho ba ang pakiramdam mo pag iyong sinabi?
na parang kaya mong kunin kahit sinong babae?
"basta driver, sweet lover", matagal nang pasakalye
sa dyip, ngunit respetuhin sinumang binibini

sa loob man ng dyip, igalang ang kababaihan
huwag mo silang ituring na parausan lamang
tulad ng iyong mahal na ina'y dapat igalang
sila'y tao ring tulad mong may puri't katauhan

- gregbituinjr.

Tanaga sa pakikibaka

damhin ang pagdurusa

ng masang maralita

dinig at dama mo ba

ang daing nila't luha

halina't makibaka

kahirapa'y labanan

palitan ang sistema

baguhin ang lipunan

nakatarak sa dibdib

ang balaraw ng hirap

dapat nang masibasib

ang mga mapagpanggap

dukha'y pagkaisahin

nang sila'y maghimagsik

elitista'y lipulin

at ilublob sa putik

diwa ng rebolusyon

ay ating pag-aralan

at maging mahinahon

sa pakikipaglaban

di tayo naglalaro

tayo'y naghihimagsik

ang gagong namumuno

ay dapat mapatalsik

bantayan mo ang bata

baka ulo’yumpugin

ang isang perang muta

baka niya kainin

- gregbituinjr.

* Nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Nobyembre 1-15, 2019, p. 20.

Paano ba pinahahalagahan ang winika

paano ba pinahahalagahan ang winika
lalo't galing sa sariling bibig yaong kataga
sa Kartilya ng Katipunan nga'y may sinalita:
sa taong may hiya, bawat salita'y panunumpa

mabigat ang salita kaya dapat pag-ingatan
bago magbitaw ng salita'y dapat pag-isipan
gaano man ang poot, dapat magkaunawaan
maging mahinahon at suriin ang kalagayan

paano kung sa galit mo'y tungayaw ng tungayaw
at isinusumpa mo na ang kalaban mong hilaw
kayrami nang sinabi't ikaw pala'y naliligaw
mag-ingat sa binitawan, ang salita'y balaraw

kung nangako ka sa tao tulad ng pulitiko
kung may hiya ka, mga pinangako'y tuparin mo
ang pag-iingat sa salita'y pagpapakatao
makipagkapwa't huwag magsalita ng patalo

halina't pakinggan mo ang pinuputok ng dibdib
pagnilayan kung anong emosyong naninibasib
pag-isipan ang sasabihi't baka mapanganib
kaakibat ng salita'y pagkatao mong tigib

- gregbituinjr.

Kahit isang kusing lamang ang matira sa bulsa

kahit isang kusing lamang ang matira sa bulsa
tuloy pa rin sa layuning makapag-organisa
dumugo man ang noo't ilong sa pakikibaka
tuluy-tuloy pa rin ang ugnayan sa uring aba

naghihirap man, patuloy sa dakilang layunin
maglakad man ng malayo para sa adhikain
tutuparin ang misyon at niyakap na hangarin
upang kamtin ang pinapangarap na simulain

kamulatang makauri, karapatan ng dukha
panawagan ng mga ninunong kasama'y madla
hustisyang panlipunan, karapatan ng paggawa
ay dapat isapuso't diwa tungo sa paglaya

minsan, kahit mumo na lang ang matira sa pinggan
patuloy pa rin sa pagkilos, pakikipaglaban
minsan, kahit mababad man sa araw sa lansangan
gagawin ang layunin hanggang mapagtagumpayan

- gregbituinjr.

Bakit may lahing pinili? Dapat wala!

"For you are a holy nation to the Lord your God. The Lord your God has chosen you out of all the nations on the earth, to be His own." - Deuteronomy 7:6

"All human beings are born free and equal in dignity and rights." - from Article 1, Universal Declaration of Human Rights (UDHR)

sa bibliya nga'y may lahing pinili, dapat wala
sa karapatang pantao, pantay bawat nilikha
kung may lahing pinili, ibang lahi'y balewala?
sa karapatang pantao, pantay-pantay ang madla!
kinikilalang may dignidad kahit sila'y dukha

magkaibang konsepto, ang isa'y galing sa diyos
ang isa'y mula sa paglaya sa pagkabusabos
subalit sinong babali sa gusto niyang taos
kung Palestinong inagawan ng lupa'y binastos
ang lahing pinili ba ang tutubos o uubos?

lahing pinili'y pinaniwalang di magagapi
kaya mababa ang tingin nila sa ibang lahi
dapat walang lahing pinili, pantay bawat lahi
walang Hudyo, walang Palestino, walang pinili
sa ating karapatan, walang espesyal na lipi

pantay dapat ang trato sa mahirap at mayaman
dapat kasama lahat sa pag-unlad ng lipunan
pagkasilang, tao'y may dignidad at karapatan
na dapat igalang, di balewalain ninuman
walang isang lahing pinili't kilalanin lamang

- gregbituinjr.

Itinirik nila'y halaman imbes na kandila

itinirik nila'y halaman imbes na kandila
katabi ng larawan ng mahal nilang winala
halaman upang tumubo, pag-asa ang sagisag
simbolong bawat isang naroo'y maging matatag

uusbong ang halaman upang maging isang puno
na magbibigay ng lilim sa bawat nahahapo
magbibigay ng bunga sa bawat gutom at luha
at tutulong upang mapawi ang malaking baha

mga halamang simbolo ng desaparesido
upang mahal na winala'y matagpuang totoo
daraan ang araw, buwan, taon, puno'y yayabong
magkakabunga't panibagong pag-asa'y uusbong

itinanim na halaman ay ating alagaan
diligan palagi't huwag hayaang matuyuan
nawa ibunga nito'y kapayapaan sa puso
at mabubuong pag-asa'y patuloy pang lumago

- gregbituinjr.

* Larawan kuha ng may-akda sa aktibidad ng grupong FIND (Families of Victims of Involuntary Disappearance) sa Bantayog ng mga Desaparesido, Nobyembre 2, 2019.

Plastik at dahon ay huwag pagsamahin sa basurahan

itinapon ang boteng plastik kung saan-saan lang
at isinama pa sa dahong nabubulok naman
tila hirap na hirap magtapon sa basurahan
tandang pag-uugali'y sagisag ng kabulukan

anong itinuro sa kanila ng mga guro?
kung itinuro man, di naunawaan, kaylabo
o kaya guro'y terror sa kanila't di kasundo
o kaya sila mismo sa buhay nila'y tuliro

dahil ba may basurang hawak, sila'y nahihiya?
dahil sa basurang tangan, sila'y naaasiwa?
nawalan ng laman ang bote, ito'y basura na?
habang nang may laman pa'y tangan pa itong masaya!

bakit hinalo ang plastik sa dahong nabubulok?
iyon ba'y wala lang sa kanila? sila ba'y bugok?
gayong ang mga plastik ay di naman nabubulok!
bakit may pinag-aralan pa ang nagiging ugok?

masisita ka ng titser mo sa maling pagtapon
kung sakaling nakita ka sa ginawa mo ngayon
payo ko, i-ekobrik iyang plastik mong natipon
at dahon ay huwag sunugin, sa lupa'y ibaon

- gregbituinjr.

Ngayong Undas, gunitain ang mga biktima ng EJK

Ngayong Undas, alalahanin ang mga pinaslang
lalo ang mga inosenteng pinatay ng halang
kayraming biktimang itinumba sa murang gulang
hustisya ang hiyaw ng kamag-anak at magulang

bakit sila pinaslang nang wala man lang proseso
wala man lang paglilitis kung may sala nga ito
ganyan ba magpahalaga ang gobyerno sa tao
pinairal nila'y mga polisiyang barbaro

may tinatawag tayong restoratibong hustisya
o restorative justice, may pagbabago pa sila
kung may sala, ikulong at bunuin ang sentensya
kung walang sala, huwag paslangin, mag-imbestiga

di wasto ang pamamaslang, ikulong pag maysala
huwag maging berdugo lalo sa harap ng dukha
huwag sumunod sa utos ng buwang na kuhila
huwag malasing sa dugo't pawis ng iyong kapwa

sana'y igalang na ang proseso't maging parehas
sana'y maging patas sila sa ilalim ng batas
ngayong Undas, gunitain ang buhay na nalagas
at magtirik ng kandila sa puntod ng inutas

- gregbituinjr.

Hustisya sa mga desaparesidos

wala kaming puntod na titirikan ng kandila

hanggang ngayon, sa mahal namin ay nangungulila

sila'y aktibistang nagsikilos upang lumaya

mula sa pagsasamantala ang bayan at dukha

inorganisa ang kababaihan, manggagawa

magsasaka, kabataang estudyante, ang madla

ang guro, manininda, abugado, mangingisda 

subalit sila'y dinukot, sinaktan, iwinala

hinanap ng pamilya ang kanilang katauhan

nagtungo sa mga ospital, presinto, kulungan

nagbabakasakaling may bakas silang naiwan

sinong saksi, sinong maysala o may kagagawan

sa paghahanap sa kanila'y di dapat mabagot

sa nangyaring pagkawala, sinong dapat managot 

krimen at pangyayaring ganito' y dapat malagot

mga naiwang katanungan ay dapat masagot

hustisya'y aming sigaw, sa kampo, korte, kalsada

saanmang lugar, panawagan namin ay hustisya

mga desaparesidos sana'y matagpuan na

mga mahal naming iwinala, sana'y makita

- gregbituinjr.

* Inihanda para sa paggunita ng grupong FIND (Families of Victims of Involuntary Disappearance) sa kanilang mga mahal na desaparesidos sa Nobyembre 2, 2019, mula 9am-12nn, sa Baclaran Church.

Ilang pagninilay sa relokasyon

may natirhang bahay, wala namang laman ang tiyan
ganyang buhay sa relokasyon, pag iyong nalaman
paano na ang buhay kung walang anumang yaman
kundi sariling buhay, humihinga pa rin naman

binigyan ng matitirhang bahay sa relokasyon
subalit walang hanapbuhay na nagisnan doon
di ba't di lang bahay ang usapan sa negosasyon
kundi hanapbuhay, panlipunang serbisyo roon

ginawan ng bahay, tinapon doong parang daga
sa lunsod daw, masakit sila sa mata ng madla
kaya hayun, itinapon sa malayo ang dukha
ang pamahalaan pala'y ganuon kumalinga

buhay sa relokasyon ay dusa, gutom, marahas
tila isang kumunoy iyong di ka makaligtas
minsan may seks kapalit ng ilang latang sardinas
nangyayari'y seks kapalit ng ilang kilong bigas

kaya dapat pampublikong pabahay ang ihanda
ibatay iyon sa kakayahan ng maralita
di aangkinin iyon o kinatirikang lupa
kundi habang nakatira'y uupahan ng dukha

di ipamamana, pag nasira iyon ng bagyo
o kaya'y winasak iyon ng nagdaang delubyo
ang may tungkuling magpagawa niyon ay gobyerno
dahil pampublikong pabahay ay kanyang serbisyo

- gregbituinjr.